Een door Google gebouwde computer kan deze week voor het eerst kampioen worden in het intuïtieve spel Go, dat juist zo moeilijk te leren is voor machines. 

Go is een spel dat vrij onbekend is in Nederland, maar naar schatting al 3.000 jaar bestaat. Het wordt gespeeld op een veld van 19 bij 19 vakjes. Twee spelers plaatsen om beurten een zwart of wit kraaltje op een kruispunt om op die manier zoveel mogelijk terrein te winnen ten opzicht van de tegenstander. De regels zijn extreem simpel en een stuk minder gevarieerd dan bij schaken.

Nu heeft de computer AlphaGo, gemaakt door de Google-startup DeepMind, de legendarische Koreaanse speler Lee Se-dol verslagen. Lee, wiens status in de Go-wereld te vergelijken is met die van Magnus Carlsen in de schaakscene, was verbaasd over zijn eerste verliesbeurt tegen AlphaGo.

Op donderdag verloor hij ook de tweede partij van een kampioenschap dat vijf rondes zal duren. “Ik ben sprakeloos”, zei Lee na de tweede nederlaag. “AlphaGo speelde een bijna perfect spel vandaag. Ik zal m’n best doen om alsnog minstens één ronde te winnen.”

Veel moeilijker te leren voor machines

De overwinningen van AlphaGo op de grootmeester zijn baanbrekend. Waar schaakcomputers al decennia partijen winnen, is Go veel moeilijker te leren voor machines. Het aantal mogelijk zetten bij Go is vele malen groter dan bijvoorbeeld in schaken of dammen, waar de bewegingsvrijheid van de speelstukken kleiner is. De simpele regels zorgen ervoor dat een talent voor Go vooral afhangt van talent, intuïtie en jarenlang oefenen.

Vorig jaar versloeg AlphaGo al de Europese kampioen Fan Hui. Scheidsrechter bij die krachtmeting was Toby Manning, penningmeester van de British Go Association.

"Go is een van de grootse intellectuele denksporten in de wereld. Het heeft extreem simpele regels, maar deze regels zorgen voor een enorme lading aan complexiteit", zegt hij tegenover The Verge, dat verslag doet van de wedstrijden tussen Lee en AlphaGo.

Manning citeert de gerespecteerde schaker en Go-speler Edward Lasker: "Waar de barokke regels van schaken alleen door een mens bedacht hadden kunnen zijn, zijn de regels van Go zo elegant, organisch en logisch, dat als er intelligent leven elders in het universum bestaat, zij hoogstwaarschijnlijk ook Go spelen."

Miljoenen posities geanalyseerd

AlphaGo is zo goed in dit spel omdat het zichzelf constant nieuwe dingen aanleert. De kunstmatige intelligentie heeft miljoenen posities in menselijke Go-spellen gezien en geanalyseerd. DeepMind, de ontwikkelaar onder de vleugels van Google, heeft echter nog een extra laag aan leerkracht ingebouwd: AlphaGo speelt constant spellen tegen zichzelf.

Met al deze scenario's kan de computer in toenemende mate zetten voorspellen en later die voorspellingen toetsen aan wat er echt gebeurd is. Plus, het hoeft de consequenties van elke zet niet tot in de eeuwigheid uit te denken, omdat het op basis van intuïtie tot conclusies kan komen.

Deze manier van leren is stukken menselijker dan bijvoorbeeld de rekenkracht van schaakcomputers zoals Deep Blue en Watson, die vertrouwen op een enorme capaciteit om elke mogelijke zet uit te denken. De oprichter van DeepMind, Demis Hassabis, spreekt het vertrouwen uit dat AlphaGo ook geschikt zou zijn om schaakgrootmeesters op eigen terrein te verslaan.

Innovaties in de zorg

Uiteindelijk moet de techniek achter AlphaGo leiden tot innovaties in de robotica, voorspelkracht van bijvoorbeeld smartphones en de zorg. Vorige maand kondigde DeepMind al een deal aan met de Britse nationale zorgautoriteit, de National Health Service.

Hassabis is overigens zelf een schaakkampioen en voormalig spelmaker. Hij werkte onder meer aan sterk op kunstmatige intelligentie steunende games als Theme Park en Black & White. In een interview met The Verge vertelt de bedenker van AlphaGo zelf 'geschokt' was met sommige zetten van zijn geesteskind.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl